Waarom groeit het aantal beveiligingsincidenten ondanks verhoogde investeringen in informatiebeveiliging?

Ondanks de groeiende investeringen in informatiebeveiliging, blijven incidenten toenemen. Veel organisaties vragen zich af: hoe kan het dat we meer beveiligingsmaatregelen dan ooit nemen, maar dat cyberaanvallen alleen maar toenemen? Dit lijkt tegenstrijdig, maar het concept van de Superheldenparadox helpt deze trend te verklaren.

Wat is de Superheldenparadox?

De Superheldenparadox verwijst naar het idee dat hoe sterker je je profileert als onoverwinnelijk of “onaantastbaar”, hoe groter de kans dat je juist een doelwit wordt. In de fictieve wereld trekken superhelden vaak hun vijanden aan: hoe sterker en invloedrijker de held, hoe meer vijanden zich geroepen voelen om die kracht te testen. In de wereld van informatiebeveiliging zien we iets soortgelijks gebeuren.

Door onze IT-systemen te omringen met steeds meer beschermingslagen en strakke veiligheidsmaatregelen, ontstaat onbedoeld een situatie waarin organisaties aantrekkelijker worden voor aanvallers. Cybercriminelen worden vaak uitgedaagd door zware beveiligingslagen, en juist goed beveiligde systemen kunnen hen aantrekken. Dit zorgt ervoor dat zelfs de beste beschermingsmaatregelen niet altijd kunnen voorkomen dat aanvallen plaatsvinden – ze kunnen ze soms zelfs aantrekken.

Hoe heeft de Superheldenparadox invloed op de toename van incidenten?

Laten we naar enkele belangrijke invloeden kijken die de toename van incidenten kunnen verklaren:

  1. Een groter doelwit door meer zichtbaarheid. Naarmate bedrijven sterker in hun beveiligingsbeleid investeren en dit ook publiekelijk bekendmaken, krijgen ze het imago van “fort Knox”. Dit trekt juist geavanceerdere aanvallers aan, die erop gebrand zijn die beveiliging te doorbreken. Zo zien we dat organisaties die zich profileren met zware bescherming, soms meer geavanceerde aanvallen te verwerken krijgen dan die met een minder zichtbare beveiliging.
  2. Overmatige focus op preventie en controle. Organisaties investeren vaak fors in preventieve maatregelen om elk risico uit te bannen. Dit kan ertoe leiden dat ze overmatig controleren en monitoren, maar minder investeren in de flexibiliteit en weerbaarheid van hun systemen. Bij een incident zijn ze dan wel goed beveiligd, maar niet altijd snel genoeg in staat om te reageren of aan te passen. Flexibiliteit, en niet alleen pure bescherming, blijkt essentieel voor effectieve beveiliging.
  3. De illusie van volledige controle. Door te vertrouwen op steeds meer geavanceerde technologieën kan een vals gevoel van veiligheid ontstaan, alsof volledige controle over risico’s haalbaar is. Maar in werkelijkheid zijn veel bedreigingen onvoorspelbaar. Het risico van deze “superheldenaanpak” is dat organisaties zich zo sterk voelen dat ze neigen te denken dat incidenten hen niet (meer) zullen overkomen. Dit kan ertoe leiden dat ze bepaalde risico’s onderschatten en niet voorbereid zijn op onverwachte scenario’s, wat juist weer tot meer incidenten leidt.

Wat kunnen organisaties doen om uit de Superheldenparadox te stappen?

In plaats van alleen maar te streven naar een “onbreekbaar” beveiligingssysteem, is het vaak effectiever om veerkracht en aanpassingsvermogen te versterken. Hier zijn enkele strategieën:

  1. Focus op detectie en reactie, naast preventie. Een sterke beveiligingsstrategie richt zich niet alleen op het voorkomen van aanvallen, maar ook op het snel en effectief detecteren en verhelpen van incidenten wanneer ze zich voordoen. Investeren in een snelle detectie en een robuust herstelproces kan helpen om de schade van incidenten te beperken. Denk aan technologieën zoals Security Information and Event Management (SIEM) systemen en gedetailleerde incident response plannen.
  2. Risicogebaseerd denken in plaats van “one-size-fits-all” maatregelen. Niet elke dreiging is even waarschijnlijk of schadelijk. Door in te zetten op risicogebaseerde beveiliging, kunnen organisaties prioriteit geven aan bescherming tegen de dreigingen die voor hen het meest relevant zijn, in plaats van elk mogelijk risico proberen af te dekken. Dit voorkomt overmatige, ineffectieve maatregelen die paradoxaal genoeg juist kwetsbaarheden kunnen creëren.
  3. Bewustzijn creëren: geen systeem is onschendbaar. Medewerkers moeten zich realiseren dat ondanks de beste technologieën en controles, beveiligingsincidenten kunnen voorkomen. Bewustwording en training helpen het personeel voorbereid en alert te houden, zonder een vals gevoel van veiligheid te creëren. Veiligheid is een gezamenlijke inspanning, waarbij elk teamlid zijn of haar rol begrijpt.
  4. Dynamische en adaptieve strategieën ontwikkelen. In plaats van zich vast te houden aan een rigide beveiligingsplan, kunnen organisaties beter een flexibele benadering ontwikkelen. Dit betekent dat systemen zo worden ingericht dat ze kunnen reageren en evolueren naarmate bedreigingen zich ontwikkelen, net als hoe een superheld zich voortdurend aanpast aan nieuwe uitdagingen.

Veerkracht boven onoverwinnelijkheid

In plaats van te streven naar een onfeilbare “superheld”-beveiliging, is het in de huidige cyberomgeving verstandiger om te bouwen aan een weerbare organisatie die flexibel reageert op veranderingen en incidenten. De Superheldenparadox laat ons zien dat controle en bescherming soms juist kunnen leiden tot grotere kwetsbaarheid. Door een balans te vinden tussen bescherming en veerkracht, kunnen organisaties hun beveiliging strategisch versterken zonder onbedoeld aantrekkelijker te worden voor cybercriminelen.