Als securitymanager wil je uiteraard je gebouw(en) en de daarbij behorende organisatie(s) zo veilig mogelijk hebben en zal je de regels tot het uiterste oprekken om dit te kunnen bereiken. Uiteraard zonder de wet willens en wetens te overtreden. Maar of het nu zo eenvoudig is om de tegengestelde belangen die er zijn tussen safety en security te slechten en op te lossen, is nog maar de vraag.

Voor de goede orde, in de ons omliggende landen is er een totaalbegrip; in Duitsland spreekt men van Sicherheit, in België van Veiligheid. Slechts in de Engelstalige of georiënteerde landen zoals Nederland worden de begrippen safety en/of security gebruikt.

Samenwerking of tegenstelling tussen safety & security?

Is er nu sprake van samenwerking, of juist van een tegenstelling tussen security en safety binnen het Nederlandse veiligheidsbestel? Lopen de belangen parallel of staan deze haaks op elkaar en zorgen zij ervoor dat de mens langzaam op de tweede plaats komt? Feit is dat daar waar het gaat om veiligheid de mens altijd voor gaat, ongeacht de regelgeving die er op dit moment is. Iets anders is niet te bedenken, een mensenleven is niet uit te drukken in geld, laat staan in wet- of regelgeving.

Voorbeeld uit brandveiligheid: Invoering brandcompartiment

Om de problematiek duidelijk te maken wat er speelt of kan spelen tussen security en safety, nemen wij de brandveiligheid van een pand als voorbeeld. Eerst even in het kort wat regelgeving van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK). Zo rond het jaar 1990 zijn er een brandveiligheidsconcept van BZK en een Bouwbesluit uitgebracht met onder andere het doel de mogelijke uitbreiding van een brand te voorkomen. Belangrijkste aandachtspunt: de invoering van een zogenaamd brandcompartiment.

20 minuten-eis

In deze regelgeving wordt onder meer beschreven dat gebouwen op een bepaalde manier ontworpen moeten worden, waardoor een beginnende brand minimaal 20 minuten binnen een bepaald compartiment blijft zodat de gebruikers binnen een halve minuut in staat kunnen zijn het pand veilig te verlaten. Langer dan die halve minuut neemt het gevaar op verstikking toe door onder andere de rookontwikkeling.

Zelfsluitende en brandwerende deuren

Eén van de belangrijkste zaken bij het ontwerpen van een brandcompartiment is de weerstand tegen branddoorslag en brandoverslag (WBDBO), waarbij de eventueel aanwezige deuren in deze constructies zelfsluitend en brandwerend moeten zijn. Een ander deel van deze regelgeving gaat over rookcompartimentering met eenzelfde doelstelling, namelijk de gebruikers in staat stellen om een veilig heenkomen te zoeken en een vluchtweg te vinden.

Uitvoerbaarheid levert problemen op

Op zich een hele juiste wet- en regelgeving, maar de uitvoerbaarheid van zowel de brand- als de rookcompartimentering heeft wat voeten in de aarde.

Welke richting gaat de deur open en waar zit de knop?

In feite is het probleem tussen safety – welzijn van de gebruiker – en security – recht op veiligheid – het zelfsluitend zijn van de deuren. Uiteraard is het doel van het automatisch sluiten duidelijk, namelijk het compartimenteren van rook en vuur. Maar hiermee worden vluchtende gebruikers geremd in hun beweging en zou er in principe een, door de overheid opgelegde, levensbedreigende situatie kunnen ontstaan. Het grootste probleem is de richting waarin de deuren openen en waar de knop c.q. sluiting geplaatst is. Je kunt van mensen die in paniek zijn niet verwachten dat zij op het moment van een gedwongen en snelle evacuatie in de rook de tijd nemen om te bepalen hoe en waarheen een deur opent.

Wetgeving houdt nog geen rekening met terroristische aanslagen

Een ander probleem is van deze tijd en was niet bekend ten tijde van het ontwerp van de wet- en regelgeving. Dit betreft het verticaal of horizontaal ontruimen bij een grote calamiteit zoals een brand. In de regelgeving en de gehanteerde richtlijn staat dat er bij een calamiteit van enige omvang verticaal ontruimd moet worden. Dat wil zeggen vanuit bijvoorbeeld de kantoorruimte via de kortste route naar een trappenhuis en dan direct naar buiten. Toen dit vastgelegd werd, had nog niemand gehoord van terrorisme of daaraan gelinkte aanslagen. Het is nog niet voorgekomen in Nederland dat een terreuraanslag gestart is met een vals brand- of ontruimingssignaal, maar indien dit zou gebeuren gaan de werknemers of bezoekers direct naar buiten waar de aanslagplegers klaar staan. De rest kunt uzelf invullen.

Afwijken van de regelgeving om horizontaal ontruimen mogelijk te maken

Het zou hoog op, zo niet bovenaan de veiligheidsagenda moeten staan dat bepaalde bedrijven en organisaties mogen afwijken van de vigerende regelgeving en horizontaal mogen gaan ontruimen. Het is dan de taak van de beveiliging in samenwerking met de bedrijfshulpverlening om een veilige, korte route te bepalen naar een trappenhuis wat niet direct uitkomt op openbaar gebied of wat gecontroleerd is en onder toezicht staat. Het bepalen van deze veilige routes moet dan wel onderdeel zijn van de ontruimingsroutines, waarbij er een aantal schema’s tevoren moet worden vastgesteld. Overleg met de preventieambtenaar van de regionale brandweer is hierbij van groot belang. Zij hebben namelijk niet alleen een andere kijk op deze zaak, maar ook jarenlange ervaring.

Security is de waarborg dat safety zo constant mogelijk kan blijven functioneren

Security is de paraplu

Afsluitend, wat is nu het verschil tussen safety en security? Beschouw security als de paraplu, waaronder je kunt schuilen tegen de regen. En zie safety als belang om warm en droog te blijven. Security is de waarborg dat safety zo constant mogelijk kan blijven functioneren. Als er variabelen wijzigen (andere windrichting in dit geval) en die kunnen worden voorspeld, dan kunnen zij voorkomen worden door bijvoorbeeld de paraplu anders te houden. Vertaald naar de realiteit betekent dit dat door het sluiten van ramen en deuren de bewoners veilig zijn tegen indringers en warm en droog blijven. Probleem is alleen dat de buitenwereld (fysiek en klimaat) niet tot op het laagste niveau voorspeld kunnen worden. Maar bewustwording plus voorbereiding geeft een veilige uitkomst!

Dit artikel werd geschreven door Ed Posthumus van PSC Advies en verscheen eerder op https://www.securitymanagement.nl/safety-en-security-of-is-het-versus.